تهیه بوم مدل کسب و کار – بخش اول: مقدمه

چرا تهیه بوم مدل کسب و کار ؟

اگر می‌خواهید بدانید که چه نیازی به تهیه بوم مدل کسب و کار (به انگلیسی: Business Model Canvas) دارید، این نوشته برای شماست. در واقع این مقاله به عنوان مقدمه یک سری مقاله دیگر در مورد نگارش بوم مدل کسب و کار است که به صورت یک دوره آموزشی با همین نام نوشته شده و در وبسایت مدیر پویا قرار گرفته‌‌اند.

بیشتر افراد در جستجوی ایده کارآفرینی ، افزایش درآمد و پایان دادن به شرایط زندگی کارمندی هستند. منظور من از زندگی کارمندی وضعیتی است که فرد در آن در بیشتر مواقع درآمد کافی ندارد و یا این که می‌داند با کار کردن برای دیگران به رویاهای بزرگ خود و موفقیت‌های چشمگیر نخواهد رسید. همه ما این را می‌دانیم که دنیای امروز دنیای تغییر است. از جمله همین تمایل بیشتر به انجام کارهای مستقل و دنبال کردن علاقه مندی ها خود نشان دهنده یک تغییر مهم و رو به جلو در نسل جوان است.

در این شرایط، هر کدام از ما باید بتوانیم تا حد ممکن شانس خود را برای رسیدن به اهدافمان افزایش دهیم. برای رسیدن به هدف هم نیاز به یک مدل فکر شده و شفاف برای کسب درآمد داریم. این مدل نشان می‌دهد که ما قرار است از طریق انجام چه کارهایی و فروش چه محصول یا خدماتی درآمد کسب کنیم. به بیان دیگر، مدل کسب و کار یعنی این که ما می‌خواهیم چه چیزی را از کجا بیاوریم و به چه کسانی بفروشیم.

تجربه همکاری با بیش از ۱۰ تیم استارتاپ به من یاد داد که برای راه اندازی کسب و کار، بدون داشتن چنین مدلی نمی‌توانید تمام توان خود را بر روی ایده اصلی متمرکز کنید و ناخودآگاه دنباله روی شرایط روزمره خواهید شد.

بسیاری از استارتاپ‌ها و شرکت‌ها بدون داشتن مدل درآمد و حتی بدون نگارش یک سطر به عنوان طرح و مدل کسب و کار، دست به کار می‌شوند و سرمایه گذاری می‌کنند. حالا اگر از همین افراد بخواهید که بدون دیدن مدل و نمونه حتی سفارش دوخت یک پیراهن را به خیاط بدهند، مطمئنا قبول نمی‌کنند. بنابراین باید در این مورد که شروع کسب و  کار به تدوین یک مدل نیاز دارد آگاهی کسب کنیم.

بوم مدل کسب و کار قطب نمای مسیر کارآفرینی

تهیه بوم کسب و کار چندین کارکرد اساسی دارد و به چند طریق می‌تواند به ما کمک کند:

اول از همه بوم کسب و کار مهمترین ابزاری است که در شروع مسیر می‌تواند به بهترین نحو پاسخ ابهامات ما در مورد ایده و نحوه کسب درآمدمان را بدهد.

به عنوان دومین کارکرد، تهیه بوم یک صفحه‌ای کسب و کار به ما کمک می‌کند تا یک ارزیابی سریع و نسبتا قابل اعتماد را در مورد ایده کسب و کار و نحوه اجرای آن انجام دهیم.

 

 

 

 

امسال با رزومه حرفه‌ای

یه پوزیشن خوب پیدا کن!

ارزیابی رزومه و مدارک اپلای

 

مشاهده خدمات مدیر پویا

 

 

علاوه بر آنچه ذکر شد، تهیه این سند فایده دیگری هم دارد. این سند ما را با سوالاتی مواجه می‌کند که شاید پیش از این به ذهنمان خطور نکرده‌اند. به این ترتیب با تهیه بوم کسب و کار می‌توانیم نقاط کور و نادیده گرفته شده ایده‌هایمان را به حداقل برسانیم.

کسب و کارهای بسیاری را دیده‌ام که پس از سرمایه گذاری‌های مالی و زمانی فراوان و تلاش‌های بسیار، تازه متوجه شده‌اند که مشکلاتی بر سر راه اجرای ایده آنها وجود دارد که از ابتدا در نظر نگرفته بودند. حالا هم مجبورند زمین بازی را بدون هیچ نتیجه‌ای ترک کنند. به همین دلیل است که معتقدم آشنایی با روش تهیه بوم مدل کسب و کار به نوعی به معنای تمرین و یادگیری قوانین بازی کسب و کار است.

چرا به بوم مدل کسب و کار نیاز داریم؟

بنابر آنچه گفته شد، اگر بخواهیم پاسخی کوتاه و روشن به این پرسش بدهیم و به اصطلاح خودمانی بگوییم تهیه یک بوم مدل کسب و کار به چه دردی می‌خورد، باید بگویم که بوم سندی است که به دو پرسش پاسخ می‌دهد:

• اول اینکه کسب و کار ما چه ارزشی را برای مشتریانمان خلق می‌کند؟ یعنی مشتریان قرار است در ازای چه چیزی به ما پول پرداخت کنند؟
• دوم این که این مشتریان چه کسانی هستند و کجا باید به دنبال آنها بگردیم؟ خدمات و محصولات ما چه مخاطبانی دارد آیا آنها را می‌شناسیم و با مدل ذهنی آنها آشنا هستیم؟

تهیه بوم مدل کسب و کار

بر اساس مدل پیشنهاد شده توسط تیم کلارک، بوم مدل کسب و کار را می‌توان در قالب سندی یک صفحه‌ای تهیه کرد که از چند قسمت مشخص تشکیل می‌شود. این اجزا قرار است منطق وجودی یک کسب و کار را توجیه کنند و به کارآفرینان و سرمایه گذاران بگویند چرا این کسب و کار وجود دارد. در ادامه این مقاله و پیش از آغاز به تهیه مدل کسب و کارمان، با اجزای این مدل آشنا می‌شویم.

۱. مشتریان

اولین جزء یک بوم مدل کسب و کار مشتریان هستند.

تردیدی وجود ندارد که مشتریان فلسفه و دلیل به وجود آمدن هر کسب و کاری هستند. هر کسب و کار برای این منظور به وجود می‌آید که به مشتریانش خدمات و کالاهای مورد نیاز آنها را ارائه دهد و در ازای این کار درآمد کسب کند. بنابراین بدون وجود مشتریان نه کسب و کاری به وجود می‌آید و نه می‌تواند درآمدی داشته باشد.

۲. ارزش پیشنهادی

دومین جزئی که باید در تهیه بوم مدل کسب و کار به آن پرداخته شود، ارزش پیشنهادی آن کسب و کار است. می‌توان این گونه گفت که ارزش ایجاد شده همان دلیلی است که به مشتری این انگیزه را می‌دهد که به سراغ ما بیاید و از ما خرید کند.

مشتری به کالاها و خدمات نیاز دارد و پاسخی که ما به نیاز مشتری می دهیم، همان ارزشی است که برای او ایجاد می‌کنیم.

۳. کانال‌های توزیع

سومین جزء، کانال‌های توزیع و یا روش ارائه خدمات و محصولات را بررسی می‌کند. کانال‌ها به عبارتی مسیر و یا بستری هستند که به ما کمک می‌کنند بتوانیم کالاها و خدمات خود را به مشتری ارائه دهیم.

۴. ارتباط

چهارمین جزء یک بوم مدل کسب و کار  بررسی راه‌های ارتباط با مشتریان است. باید بدانیم چگونه می‌خواهیم با مشتری خود ارتباط برقرار کنیم و پیام‌های خود را به آنها منتقل نماییم؟

ارتباط ما با مشتریانمان یک ارتباط کوتاه مدت و یا بلند مدت است؟ و از چه راهی می‌خواهیم با آنها ارتباط برقرار کنیم؟ در این بخش از بوم کسب و کار است که به این پرسش‌ها پاسخ دهیم.

۵. درآمد

پنجمین بخش در تهیه بوم مدل کسب و کار، محاسبه درآمد کسب و کار است. آیا می‌توانیم پیش بینی کنیم که مشتریان چه زمان، چه مقدار و تحت چه شرایطی به ما پول پرداخت می‌کنند؟

۶. منابع

ششمین جزء یک بوم مدل کسب و کار، منابع آن کسب و کار هستند. سرمایه، دارایی‌ها و آنچه برای تهیه و ارائه محصولات و خدمات مورد نیاز است در بخش منابع مورد بررسی قرار می‌گیرد. ممکن است این منابع، منابع انسانی، منابع فیزیکی، منابع فکری و یا منابع مالی باشند.

۷. فعالیت‌های کلیدی

هفتمین جزء مورد بررسی در تهیه بوم مدل کسب و کار، فعالیت‌های کلیدی هستند. در این قسمت، مسئولیت‌ها و وظایف عملیاتی و اجرایی هر فرد طراحی و تعیین می‌شود.

۸. شرکای کسب و کار

هشتمین جزء یک بوم مدل کسب و کار  به بررسی و شناخت شرکای کلیدی کسب و کار اختصاص دارد. کارآفرینان باید بدانند می‌خواهند کدام فعالیت‌ها را برون سپاری کنند و از چه افرادی برای ارائه خدمات و محصولاتشان دعوت به همکاری خواهند کرد؟ کمتر کسب و کاری را می‌توان پیدا کرد که توسط یک فرد و یا یک گروه محدود انجام شود. بدون اینکه نیاز به حضور شریکی در آن وجود داشته باشد.

۹. هزینه‌ها

نهمین و آخرین جزء که در تهیه بوم مدل کسب و کار به آن می‌پردازیم، هزینه‌های کسب و کار هستند. هزینه‌ها مبالغی هستند که به کارکنان، منابع و شرکای خود پرداخت خواهیم کرد.

تردیدی وجود ندارد که قبل از شروع هر کاری، باید برآوردی از هزینه‌هایی که در بر خواهد داشت به دست آوریم. بنابراین هزینه‌ها جزء مهمی از مدل ما می‌باشند.

بوم مدل کسب و کار

در مقاله‌های بعدی در مورد هر کدام از بخش‌های نُه گانه بوم مدل کسب و کار با جزئیات بیشتری صحبت خواهیم کرد. در قدم آخر می‌توانیم این اطلاعات را در قالب یک نمودار یا جدول یک صفحه‌ای که بوم مدل کسب و کار نام دارد جمع بندی و ارائه نماییم. در تصویر زیر نمونه‌ای از بوم کسب و کار را می‌بینید.

پرسش‌های متداول