مهاجرت از طریق استارتاپ و تهیه بوم مدل کسب و کار – بخش اول: مقدمه
چرا بوم مدل کسب و کار در مهاجرت از طریق استارتاپ اهمیت دارد؟
اگر به دنبال مهاجرت از طریق استارتاپ هستید و می‌خواهید بدانید چرا تهیه بوم مدل کسب و کار (به انگلیسی: Business Model Canvas) یک گام کلیدی در این مسیر است، این نوشته برای شماست.
در واقع این مقاله مقدمه‌ای برای سری مقالاتی است که در وبسایت مدیر پویا در مورد نگارش و استفاده از بوم مدل کسب و کار به عنوان ابزاری برای موفقیت در مهاجرت استارتاپی نگاشته شده‌اند.
امروزه بسیاری از کارآفرینانی که قصد مهاجرت دارند، به دنبال یافتن ایده‌ای خلاقانه و مناسب برای استارتاپ هستند. مهاجرت از طریق استارتاپ یکی از مسیرهایی است که علاوه بر امکان تحقق رویاهای شخصی و حرفه‌ای، امکان ورود به اقتصادهای پیشرفته را فراهم می‌کند. تهیه بوم مدل کسب و کار، نه تنها یک ابزار ضروری برای پیاده‌سازی ایده‌های استارتاپی در کشور مبدأ است، بلکه در ارائه بهتر طرح‌ها به سرمایه‌گذاران و مقامات مهاجرتی نیز نقشی حیاتی ایفا می‌کند.
تجربه همکاری با بیش از ۱۰ تیم استارتاپ به من نشان داد که داشتن مدل کسب و کار واضح، اولین گام در مسیر مهاجرت موفق از طریق استارتاپ است. بدون داشتن این مدل، نمی‌توانید توجه سرمایه‌گذاران و مسئولان برنامه‌های مهاجرتی را به خود جلب کنید.
بوم مدل کسب و کار: ابزار راهبردی مهاجرت استارتاپی
تهیه بوم کسب و کار برای افرادی که قصد مهاجرت از طریق استارتاپ دارند، چند کارکرد اساسی دارد:
- تهیه بوم کسب و کار، به کارآفرینان کمک می‌کند تا ایده خود را در قالبی شفاف و قابل ارائه به دیگران تدوین کنند. این شفافیت برای جلب نظر سرمایه‌گذاران و تأیید مقامات مهاجرتی حیاتی است.
- بوم مدل کسب و کار، یک ارزیابی سریع و کارآمد از نقاط قوت و ضعف ایده کسب و کار شما فراهم می‌کند و شما را برای مواجهه با چالش‌های احتمالی آماده می‌سازد.
- این ابزار، به شما کمک می‌کند نقاط کور و نادیده‌گرفته‌شده ایده خود را شناسایی کرده و برای رفع آنها برنامه‌ریزی کنید. این آمادگی، در فرآیند مهاجرت از طریق استارتاپ به شما کمک شایانی می‌کند.
پاسخ به دو پرسش کلیدی
بوم مدل کسب و کار به دو پرسش کلیدی برای موفقیت در مهاجرت از طریق استارتاپ پاسخ می‌دهد:
- کسب و کار شما چه ارزشی برای مشتریان خلق می‌کند و چگونه می‌تواند توجه آنها را جلب کند؟
- مشتریان هدف شما چه کسانی هستند و چه ویژگی‌هایی دارند؟ چگونه می‌توانید به آنها دسترسی پیدا کنید و آنها را برای استفاده از خدمات یا محصولات خود متقاعد کنید؟
تهیه بوم مدل کسب و کار
بر اساس مدل پیشنهاد شده توسط تیم کلارک، بوم مدل کسب و کار را می‌توان در قالب سندی یک صفحه‌ای تهیه کرد که از چند قسمت مشخص تشکیل می‌شود. این اجزا قرار است منطق وجودی یک کسب و کار را توجیه کنند و به کارآفرینان و سرمایه گذاران بگویند چرا این کسب و کار وجود دارد. در ادامه این مقاله و پیش از آغاز به تهیه مدل کسب و کارمان، با اجزای این مدل آشنا می‌شویم.
۱. مشتریان
اولین جزء یک بوم مدل کسب و کار مشتریان هستند.
تردیدی وجود ندارد که مشتریان فلسفه و دلیل به وجود آمدن هر کسب و کاری هستند. هر کسب و کار برای این منظور به وجود می‌آید که به مشتریانش خدمات و کالاهای مورد نیاز آنها را ارائه دهد و در ازای این کار درآمد کسب کند. بنابراین بدون وجود مشتریان نه کسب و کاری به وجود می‌آید و نه می‌تواند درآمدی داشته باشد.
۲. ارزش پیشنهادی
دومین جزئی که باید در تهیه بوم مدل کسب و کار به آن پرداخته شود، ارزش پیشنهادی آن کسب و کار است. می‌توان این گونه گفت که ارزش ایجاد شده همان دلیلی است که به مشتری این انگیزه را می‌دهد که به سراغ ما بیاید و از ما خرید کند.
مشتری به کالاها و خدمات نیاز دارد و پاسخی که ما به نیاز مشتری می دهیم، همان ارزشی است که برای او ایجاد می‌کنیم.
۳. کانال‌های توزیع
سومین جزء، کانال‌های توزیع و یا روش ارائه خدمات و محصولات را بررسی می‌کند. کانال‌ها به عبارتی مسیر و یا بستری هستند که به ما کمک می‌کنند بتوانیم کالاها و خدمات خود را به مشتری ارائه دهیم.
۴. ارتباط
چهارمین جزء یک بوم مدل کسب و کار بررسی راه‌های ارتباط با مشتریان است. باید بدانیم چگونه می‌خواهیم با مشتری خود ارتباط برقرار کنیم و پیام‌های خود را به آنها منتقل نماییم؟
ارتباط ما با مشتریانمان یک ارتباط کوتاه مدت و یا بلند مدت است؟ و از چه راهی می‌خواهیم با آنها ارتباط برقرار کنیم؟ در این بخش از بوم کسب و کار است که به این پرسش‌ها پاسخ دهیم.
۵. درآمد
پنجمین بخش در تهیه بوم مدل کسب و کار، محاسبه درآمد کسب و کار است. آیا می‌توانیم پیش بینی کنیم که مشتریان چه زمان، چه مقدار و تحت چه شرایطی به ما پول پرداخت می‌کنند؟
۶. منابع
ششمین جزء یک بوم مدل کسب و کار، منابع آن کسب و کار هستند. سرمایه، دارایی‌ها و آنچه برای تهیه و ارائه محصولات و خدمات مورد نیاز است در بخش منابع مورد بررسی قرار می‌گیرد. ممکن است این منابع، منابع انسانی، منابع فیزیکی، منابع فکری و یا منابع مالی باشند.
۷. فعالیت‌های کلیدی
هفتمین جزء مورد بررسی در تهیه بوم مدل کسب و کار، فعالیت‌های کلیدی هستند. در این قسمت، مسئولیت‌ها و وظایف عملیاتی و اجرایی هر فرد طراحی و تعیین می‌شود.
۸. شرکای کسب و کار
هشتمین جزء یک بوم مدل کسب و کار به بررسی و شناخت شرکای کلیدی کسب و کار اختصاص دارد. کارآفرینان باید بدانند می‌خواهند کدام فعالیت‌ها را برون سپاری کنند و از چه افرادی برای ارائه خدمات و محصولاتشان دعوت به همکاری خواهند کرد؟ کمتر کسب و کاری را می‌توان پیدا کرد که توسط یک فرد و یا یک گروه محدود انجام شود. بدون اینکه نیاز به حضور شریکی در آن وجود داشته باشد.
۹. هزینه‌ها
نهمین و آخرین جزء که در تهیه بوم مدل کسب و کار به آن می‌پردازیم، هزینه‌های کسب و کار هستند. هزینه‌ها مبالغی هستند که به کارکنان، منابع و شرکای خود پرداخت خواهیم کرد.
تردیدی وجود ندارد که قبل از شروع هر کاری، باید برآوردی از هزینه‌هایی که در بر خواهد داشت به دست آوریم. بنابراین هزینه‌ها جزء مهمی از مدل ما می‌باشند.
بوم مدل کسب و کار
در مقاله‌های بعدی در مورد هر کدام از بخش‌های نُه گانه بوم مدل کسب و کار با جزئیات بیشتری صحبت خواهیم کرد. در قدم آخر می‌توانیم این اطلاعات را در قالب یک نمودار یا جدول یک صفحه‌ای که بوم مدل کسب و کار نام دارد جمع بندی و ارائه نماییم. در تصویر زیر نمونه‌ای از بوم کسب و کار را می‌بینید.
پرسش‌های متداول
برای این که بتوانیم مسیر اجرا و همچنین توسعه کسب و کار خود را به درستی پیش ببریم، نیاز داریم که تمام ایده‌ها و برنامه‌های اجرایی خود را به صورت یک نقشه راه درآورده و مراحل این نقشه را قدم به قدم کامل کنیم و به ترتیب ادامه دهیم.
بوم مدل کسب و کار مدلی است که توسط تیم کلارک ارائه شده است و به داوطلبان مهاجرت از طریق ویزای استارتاپ کمک می‌کند که مهمترین متغیرها و عناصر کسب و کارمان را (حتی قبل از این که دست به اقدام بزنیم) بشناسیم و در مورد آنها مطالعه کنیم. این امکان وجود دارد که این موارد و توضیحات مختصر آنها را در قالب یک مدل یک صفحه‌ای جمع آوری کنیم که به آن بوم مدل کسب و کار می‌گویند.
این نوشته به شما کمک می‌کند که بوم مدل کسب و کار خود را تدوین کنید. برای این کار لازم است اطلاعات مربوط به هر بخش را جمع آوری کرده و سپس آنها را در قالب بوم کسب و کار پیاده سازی نمایید. بر اساس بوم کسب و کار پیشنهاد شده توسط تیم کلارک، در حالت متداول کسب و کارها از ۹ بخش تشکیل می‌شوند که عبارت هستند از مشتریان، ارزش ایجاد شده، کانال های توزیع، ارتباط، درآمد، منابع، فعالیت‌ها، شرکا و هزینه‌ها. با بررسی این بخش‌ها و وارد کردن داده‌های به دست آمده، بوم کسب و کار شما تکمیل خواهد شد.
بر اساس مدل پیشنهاد شده توسط تیم کلارک بوم مدل کسب و کار این بخش‌ها را در بر دارد:
۱. مشتریان
۲. ارزش ایجاد شده
۳. کانال های توزیع
۴. ارتباط با مشتریان
۵. درآمد
۶. منابع
۷. فعالیت‌ها
۸. شرکا
۹. هزینه‌ها
خیر؛ بوم مدل کسب و کار با طرح کسب و کار تفاوت اساسی دارد. هرچند که در بسیاری موارد، بوم کسب و کار را به عنوان جایگزینی برای طرح کسب و کار در نظر می‌گیرند، اما در کل این دو سند با هم تفاوت دارند. طرح کسب و کار بیشتر به چیستی و ماهیت و فلسفه وجودی یک کسب و کار می‌پردازد. به این معنا که در طرح کسب و کار در مورد ماموریت و همچنین چشم انداز‌های کسب و کار پرداخته می‌شود. در صورتی که بوم مدل کسب و کار بیشتر بر ارائه اطلاعاتی در مورد مدل کسب و کار می‌پردازد. با استفاده از بوم کسب و کار می‌توانیم به خوبی متوجه شویم که این کسب و کار از طریق خلق چه ارزشی یا فروش چه محصولات و خدماتی درآمد کسب می‌کند. مدل کسب و کار (به انگلیسی: Business Model) واژه‌ای جدید است که با پیدایش کسب و کارهای نوظهور و مدل‌های درآمدی جدید آنها پدیدار شده است.
6 Comments
خیلی مطلب خوبی بود. من تازه فهمیدم بوم مدل کسب و کار چیه؟
ممکنه فایل اکسل یا پی دی اف بوم مدل کسب و کار هم برای دانلود بذارید؟ مثلا یک نمونه از پیش انجام شده بوم کسب و کار که ما بتونیم بهتر یاد بگیریم.
خیلی ممنون آقای محمدی
سلام و وقت به خیر خانم احمدزاده عزیز
به زودی قالب پیش نویس اکسل بوم مدل کسب و کار رو آماده میکنم و در وبسایت قرار میدم که بتونید دانلود کنید و استفاده کنید. در حال آماده سازی این کار هستم.
سلام
خیلی ممنون از این مطلب خوبتون آقای محمدی.
بی صبرانه منتظر پیش نویس بوم مدل کسب و کار هستیم. برای راه اندازی یک استارتاپ در زمینه شبکه‌های اجتماعی با کمک سه نفر از دوستان می‌خوایم مدل کسب و کار و بقیه پلن‌ها رو نهایی کنیم.
سپاس
درود بر شما آقای سبحانی
سپاس از ارسال بازخورد شما
بله، تو برنامه های نزدیک مدیر پویا این مورد رو داریم. قرار هست به زودی در مورد نحوه تهیه بوم مدل کسب و کار و پیش نویس بوم برای کسب و کارهای مختلف ایده‌های خوبی رو پیاده کنیم.
درود و روز خوش
آقای محمدی با تهیه بوم مدل کسب و کار دیگه به بیزینس پلن نیاز نداریم؟ یعنی بوم همون طرح کسب و کار محسوب میشه؟
خیلی ممنون
درود بر شما و وقت به خیر
تهیه بوم مدل کسب و کار بیشتر به این دلیل انجام می‌شود که شما مطمئن باشید در برنامه ریزی‌های برای اجرای ایده چیزی را از قلم نینداخته‌اید و به صورت کلی، تمام جنبه‌ها را دیده‌اید.
اما این سند نمی‌تواند جایگزین طرح کسب و کار باشد و به احتمال زیاد برای تدوین استراتژی‌های مهم، طراحی ساختار سازمان و استراتژی‌های بازاریابی و مواردی از این دست نیاز به تهیه بیزنس پلن (طرح کسب و کار) خواهید داشت. همچنین معمولا در مرحله جذب سرمایه هم طرح کسب و کار مورد نیاز است.