مهاجرت از طریق استارتاپ و بوم مدل کسب و کار – بخش نهم: شرکای کسب و کار
نقش شرکای کسب و کار در مهاجرت از طریق استارتاپ
شرکای کسب و کار در بوم مدل کسب و کار جایگاهی کلیدی دارند. در مسیر مهاجرت از طریق استارتاپ، شرکای مناسب می‌توانند سهمی عمده در موفقیت کسب و کار ایفا کنند، چرا که اجرای بسیاری از ایده‌ها بدون همکاری دیگران ممکن نیست. این همکاری‌ها می‌توانند شامل سرمایه‌گذاری، ارائه خدمات تخصصی یا تأمین مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز باشند. برنامه‌ریزی دقیق در انتخاب و مدیریت این شرکا از اهمیت بالایی برخوردار است.
چرا به شرکای تجاری نیاز داریم؟
برای نمونه، فرض کنید که قصد دارید یک فروشگاه اینترنتی راه‌اندازی کنید، اما امکان تهیه و نگهداری تمام محصولات به‌صورت مستقل برای شما وجود ندارد. در این شرایط، همکاری با شرکای تجاری به شما کمک می‌کند تا بخشی از وظایف مثل تأمین محصولات را به آنها واگذار کنید. به‌طور کلی، بیشتر کسب‌وکارهای نوپا به ترکیب نیروهای متخصص و منابع متنوع نیاز دارند. ترکیب مهارت‌ها و منابع، می‌تواند ارزش پیشنهادی برجسته‌ای را برای مشتریان ایجاد کند.
شرکای تجاری می‌توانند به‌صورت یک شخص حقیقی یا حقوقی باشند که با سازمان شما همکاری می‌کنند. این همکاری به‌معنای تعریف منافع مشترک و تلاش برای رسیدن به آنها از طریق هماهنگی و هم‌افزایی است. گاهی این شراکت‌ها به‌صورت قراردادهای انحصاری منعقد می‌شوند، اما این تنها شکل ممکن نیست و انواع مختلفی از روابط شراکتی وجود دارد.
اهمیت برنامه‌ریزی برای شرکای کسب و کار
در زمان تهیه بوم مدل کسب و کار، می‌توانید وظایف و نقش‌های هر شریک را به‌طور دقیق تعیین کنید. این وظایف شامل تعیین مسئولیت‌ها، میزان مشارکت و کمکی که هر شریک به کسب و کار می‌کند می‌شود. به این فرآیند برنامه‌ریزی شراکت در کسب و کار (Planning for Business Partnership) گفته می‌شود.
ذکر دقیق جزئیات مربوط به شرکای کسب و کار در بوم مدل، برنامه‌ریزی در این حوزه را تسهیل می‌کند و دید شفافی از نحوه همکاری‌ها و اهداف مشترک ایجاد می‌کند. به‌این‌ترتیب، هم تیم داخلی و هم سرمایه‌گذاران تصویری واضح از نحوه عملکرد و نقش شرکا در موفقیت کسب و کار خواهند داشت.
چگونگی شناسایی و انتخاب شرکای مناسب
برای موفقیت در مهاجرت استارتاپی، شرکای شما باید نه‌تنها منابع و مهارت‌های مورد نیاز کسب و کار را فراهم کنند، بلکه بتوانند به توسعه روابط تجاری شما در کشور مقصد کمک کنند. معیارهایی که می‌توانید برای انتخاب شریک مناسب در نظر بگیرید شامل موارد زیر است:
- منابعی که شریک می‌تواند به کسب و کار اضافه کند، مانند تأمین مالی، مهارت‌ها یا زیرساخت‌ها.
- سابقه و تجربه شریک در حوزه مورد نظر.
- اهداف مشترک و توانایی هماهنگی با اهداف کسب و کار شما.
- تعهد به همکاری بلندمدت و پایبندی به قراردادها و توافقات.
چارچوب شراکت را تعیین کنید
قبل از هر چیز به یاد داشته باشید که باید چارچوب شراکتتان با دیگران مشخص باشد. برای این منظور لازم است که نکات مهمی که در ادامه ذکر شده را در نظر داشته باشید:
نقاط قوت و نقاط ضعف خود را بشناسید
فعالیت های کلیدی کسب و کار خود را بار دیگر مرور کنید. برای این که بدانید شرکای کسب و کار شما چه کسانی می‌توانند (و همچنین نمی‌توانند) باشند، لازم است بدانید که در انجام چه کارهایی به کمک نیاز دارید؟ ممکن است افرادی با شرایط ایده‌آل را در اطراف خودتان پیدا کنید که بسیار هم تمایل داشته باشید با آنها وارد شراکت شوید. ممکن است این افراد همکلاسی‌های قدیمی و یا اقوام نزدیک شما باشند. اما سوال مهم اینجاست که آیا آنها می‌توانند به شما کمک کنند؟ آیا آنها امکان انجام دادن آن کارهایی را دارند که شما نمی‌توانید انجام بدهید؟
بعد از دانستن نقاط ضعف و یا آن چیزهایی که شما قادر به انجامشان نیستید، می‌توانید با چشم بازتری به دنبال شرکای خود بگردید. چون می‌دانید وظایف و توانمندی‌های مورد نیاز شریکتان چیست؟ همچنین، اگر کسی مهارت‌هایی را دارد که شما به خوبی از پس انجامشان بر می‌آیید، به احتمال زیاد نمی‌تواند شریک ایده‌آل شما باشد. مگر آن که شما زمان کافی برای این کار نداشته باشید و بخواهید کسی را برای همکاری و کمک وارد تیمتان کنید.
مراحل تدوین بخش شرکای کسب و کار
- در اولین قدم ماموریت کسب و کار (به انگلیسی: Mission Statement) را بنویسید تا جهت و اهداف برنامه‌های تجاری پیش رو را به روشنی بیان کند. با نوشتن مأموریت، در واقع شرکا در جریان مسیر حال حاضر و آینده شرکت قرار می‌گیرند و به طرو ضمنی با کلیات آن موافقت می‌کنند.
- یک برنامه برای بازپرداخت هزینه‌ها و سرمایه گذاری‌های انجام شده در هنگام راه‌اندازی تدوین کنید. مقدار پولی که توسط شرکا برای استارت آپ هزینه شده همیشه برابر نیست. بنابراین، لازم است مدل تجارت به نحوی در نظر گرفته شود که در آن بازپرداخت به هر کدام از شرکا و بازده بازگشت سرمایه یا ROI در نظر گرفته شود. در این مورد لازم است مرور دوباره‌ای به بخش محاسبه هزینه و درآمد کسب و کار داشته باشید.
- روشی برای حل اختلافات شرکا تدوین کنید. در صورتی که در مورد یک تصمیم نظرات مختلفی وجود داشته باشد، بهتر است که تصمیم‌ها با رای گیری و با نظر اکثریت اتخاذ شوند. در صورتی که تنها دو شریک قصد دارند در مدل تجاری مشارکت داشته باشند، توصیه می‌شود محدوده و حوزه تصمیم‌گیری‌ها بین آنها تقسیم شود. به عنوان مثال، یک نفر می‌تواند در مورد بازاریابی و برنامه‌ریزی برای فروش تصمیمات نهایی را بگیرد و شریک دیگر در مورد برنامه‌ریزی مالی. بهتر است این تقسیم بندیِ محدوده‌های تصمیم گیری بر اساس تخصص و مهارت افراد در نظر گرفته شود.
- حتما برای حل اختلافات بین شرکای کسب و کار راهکاری را اتخاذ نمایید. چرا که همیشه کارها و برنامه ریزی‌ها به همان صورتی که در ابتدا تصور می‌کنیم پیش نمی‌روند و ممکن است بعد از این که همکاری شروع شد، شرایط پیش بینی نشده و احتمالا ناخوشایندی پیش بیاید. بهتر است که در قرارداد شراکتی که بین افراد تنظیم می‌شود، مرجعی برای حل اختلاف در نظر گرفته شود؛ مانند داوری که مورد تایید طرفین باشد و یا مراجع قانونی رسیدگی به شکایت و حل اختلاف.
- تمام مسئولیت‌ها و تعهدات شرکا را از همان ابتدا در نهایت شفافیت تعیین کنید. همچنین برای کاملتر کردن این بخش از قرارداد پیشنهاد می‌شود مشخص کنید که در صورت عدم انجام تعهدات توسط هر کدام از طرفین، چه غرامت یا جریمه‌ای در نظر گرفته می‌شود؟
- درخواست کنید که کارشناسان بی طرف این توافق نامه مشارکت را از لحاظ ایرادهای قانونی یا حسابداری بررسی کنند. ممکن است کارشناسان مشکلات پیش‌بینی نشده‌ای را در این توافق نامه پیدا کنند. این بررسی باید قبل از شروع قرارداد انجام شود.
انواع شرکای کسب و کار را بشناسید
در این قسمت انواع مختلف شرکایی که می‌توانند در کسب و کار وارد شوند، معرفی شده و توضیح مختصری در مورد هر کدام ارائه می‌شود.
- شرکای فعال یا شریک مدیر (به انگلیسی: Managing Partner) یکی از شرکا است که وظیفه مدیریت کسب و کار را بر عهده دارد. معمولا این شریک جزو مهمترین مهره‌های اجرایی کسب و کارها است و بهتر است در انتخاب وی دقت و ریزبینی زیادی را به خرج بدهیم. او به نمایندگی از شرکای دیگر کسب و کار را مدیریت کرده و پیش می‌برد. ممکن است در یک کسب و کار بیش از یک شریک مدیر حضور داشته باشد که هرکدام یکی از بخش‌های کسب و کار را مدیریت می‌کند.
- شریک خفته یا خاموش (به انگلیسی: Sleeping or Dormant Partner) که در مدیریت کسب و کار دخالتی ندارد و تنها در سرمایه گذاری مشارکت می‌کند و براساس توافق انجام شده با سایر شرکا، در سود و زیان کسب و کار سهیم می‌شود.
- شریک اسمی یا ظاهری (به انگلیسی: Nominal or Ostensible Partner) که نه در مدیریت کسب و کار حضور دارد و نه سهامی را وارد کسب و کار می‌کند. معمولا این افراد به دلیل شهرت و برند شخصی‌شان در تجارت‌ها شریک می‌شوند. اخیرا محصولاتی که با برند شخصی هنرپیشگان و یا سایر افراد معروف به بازار عرضه شده‌اند، نمونه‌هایی از این مدل شراکت هستند.
زمان مورد نیاز: ۲ hours.
مراحل تدوین بخش شرکای کسب و کار
- در اولین قدم ماموریت کسب و کار را بنویسید.
در اولین قدم ماموریت کسب و کار (به انگلیسی: Mission Statement) را بنویسید تا جهت و اهداف برنامه‌های تجاری پیش رو را به روشنی بیان کند. با نوشتن مأموریت، در واقع شرکا با مسیر حال حاضر و آینده موافقت می‌کنند.
- برنامه بازپرداخت هزینه‌ها و سرمایه گذاری‌های را تدوین کنید.
یک برنامه برای بازپرداخت هزینه‌ها و سرمایه گذاری‌های انجام شده در هنگام راه‌اندازی تدوین کنید. مقدار پولی که توسط شرکا برای استارت آپ هزینه شده همیشه برابر نیست. بنابراین، لازم است مدل تجارت به نحوی تهیه شود که در آن بازپرداخت به هر کدام از شرکا و بازده سرمایه یا ROI در نظر گرفته شود.
- روشی برای حل اختلافات شرکا تدوین کنید.
روشی برای حل اختلافات شرکا تدوین کنید. در صورتی که در مورد یک تصمیم نظرات مختلفی وجود داشته باشد، بهتر است که تصمیم‌ها با رای گیری و با نظر اکثریت اتخاذ شوند. در صورتی که تنها دو شریک قصد دارند در مدل تجاری مشارکت داشته باشند، توصیه می‌شود محدوده و حوزه تصمیم‌گیری‌ها بین آنها تقسیم شود. به عنوان مثال، یک نفر می‌تواند در مورد بازاریابی و برنامه‌ریزی برای فروش تصمیمات نهایی را بگیرد و شریک دیگر در مورد برنامه‌ریزی مالی. بهتر است این تقسیم بندیِ محدوده‌های تصمیم گیری بر اساس تخصص و مهارت افراد در نظر گرفته شود.
- برای حل اختلافات بین شرکای کسب و کار راهکاری را اتخاذ کنید.
حتما برای حل اختلافات بین شرکای کسب و کار راهکاری را اتخاذ نمایید. چرا که همیشه کارها و برنامه ریزی‌ها به همان صورتی که در ابتدا تصور می‌کنیم پیش نمی‌روند و ممکن است بعد از این که همکاری شروع شد، شرایط پیش بینی نشده و احتمالا ناخوشایندی پیش بیاید. بهتر است که در قرارداد شراکتی که بین افراد تنظیم می‌شود، مرجعی برای حل اختلاف در نظر گرفته شود؛ مانند داوری که مورد تایید طرفین باشد و یا مراجع قانونی رسیدگی به شکایت و حل اختلاف.
- تمام مسئولیت‌ها و تعهدات شرکا را از همان ابتدا در نهایت شفافیت تعیین کنید.
تمام مسئولیت‌ها و تعهدات شرکا را از همان ابتدا در نهایت شفافیت تعیین کنید. همچنین برای کاملتر کردن این بخش از قرارداد پیشنهاد می‌شود مشخص کنید که در صورت عدم انجام تعهدات توسط هر کدام از طرفین، چه غرامت یا جریمه‌ای در نظر گرفته می‌شود؟
- قرارداد شراکت را از نظر حقوقی و مالی بررسی کنید.
درخواست کنید که کارشناسان بی طرف این توافق نامه مشارکت را از لحاظ ایرادهای قانونی یا حسابداری بررسی کنند. ممکن است کارشناسان مشکلات پیش‌بینی نشده‌ای را در این توافق نامه پیدا کنند. این بررسی باید قبل از شروع قرارداد انجام شود.
4 Comments
خیلی ممنون از مطلب خوبتون. مطالب دوره بوم مدل کسب و کار رو مرور کردم. مهمترین ویژگی این دوره اینه که مطالبش تکراری نیست و همچنین اصطلاحات و عبارت‌های انگلیسی رو به خوبی به خواننده معرفی کرده.
در مورد انواع شرکای کسب و کار می تونیم بگیم که کدوم یکی از شرکا برای استارتاپ‌ها بهتره؟
خیلی ممنون از راهنمایی شما.
درود بر شما و خیلی ممنون که سایت مدیر پویا را بازدید کردید.
همچنین سپاسگزاریم از بازخورد شما.
واقعیت این است که در مورد شرکای کسب و کار نمی‌توانیم بگوییم کدام شریک و کدام نوع شراکت برای استارتاپ شما مناسب است؟ اما با بررسی جزئیات شرایط موجود در کسب و کار و همچنین امکانات مختلفی که برای انجام فعالیت‌های کلیدی کسب و کار در اختیار دارید، این امکان وجود دارد که بهترین شریک و بهترین نوع شراکت برای استارتاپ خودتان را تعیین نمایید. اما قانون کلی در این مورد وجود ندارد.
هرچند که گاهی اصطلاحاتی مانند سرمایه گذار ریسک پذیر و یا سرمایه گذار فرشته را می‌شنویم و گویندگان هم تاکید می‌کنند که این شرکا بهترین نوع شریک استارتاپ‌ها هستند، اما باز هم نمی‌توان در این مورد قانون کلی صادر کرد. چه بسا کسب و کارهایی که به واسطه در اختیار داشتن منابع مالی زیاد، در ابعاد بزرگتر دچار ریسک و ضرر و زیان می‌شوند.
سلام
خیلی مطلب خوبی بود. کمتر جایی مطلب درباره شرکا و انواع شراکت پیدا می‌کنیم. الان همه دنبال سرمایه گذار برای استارتاپ می‌گردن. ولی به هیچ عنوان این اصول رو نمی‌دونن.
دمتون گرم که این مسائل رو به جوان‌ها و کارآفرین‌ها یاد میدید.
ممنون از مطلب خوبتون آقای محمدی. بنا به تجربه چندین سال همکاری با تیم های جوان میگم که بوم مدل کسب و کار به نظر موضوع ساده ای میاد و خیلی از افراد تصور میکنن اولا تهیه اون ساده هست و ثانیا چندان مهم نیست. ولی در عمل و در تک تک مراحل راه اندازی و مدیریت و توسعه کارها به چالش هایی برخورد می کنن که عینا در بوم کسب و کار بوده و احتمالا بهش بی توجهی یا کم توجهی کردن.
به هر صورت، ممنون از شما که به طور کامل در این زمینه صحبت کردید.